Czy PIP przekształci umowę zlecenie kierowcy w umowę o pracę [2026]

Od 2026 r. Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) ma otrzymać nowe uprawnienie: decyzją administracyjną, bez wyroku sądu, będzie mogła nakazać przekształcenie umowy cywilnoprawnej (np. zlecenia, dzieło B2B) w umowę o pracę. Będzie to dotyczyło tych przypadków, gdy pomimo zawarcia np. umowy zlecenie faktycznie występują cechy stosunku pracy. Jak wskazuje PIP, w przypadku nowych uprawnień nie chodzi o „masową etatyzację”. Nowe uprawnienia mają zadziałać tam, gdzie zlecenie zastępuje etat. Na obecną chwilę trudno przewidzieć, kiedy i w jakiej formie zaczną obowiązywać przepisy. Trudno również wskazać, jaka będzie skala „przekształceń zleceń w etaty”. Temat jednak jest bardzo gorący i poruszany w licznych artykułach. Czy nowe uprawnienia PIP będą dotyczyły również branży transportowej? Czy PIP przekształci umowę zlecenie kierowcy w umowę o pracę w 2026 r.?

Jak jest obecnie?

Obecnie, jeżeli Państwowa Inspekcja Pracy stwierdzi, że określony stosunek łączący zleceniodawcę (Firmę) ze zleceniobiorcą ma cechy stosunku pracy to może wystąpić do sądu pracy z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy. Przy czym nie może żądać ustalenia jego treści, np. rodzaju umowy czy wysokości wynagrodzenia. W praktyce takie powództwa są bardzo rzadkie. Jak wynika z artykułu zamieszczonego w serwisie prawo.pl w 2022 r. inspektorzy pracy skierowali 18 pozwów o ustalenie istnienia stosunku pracy dotyczących 20 osób. W 2023 r. – 52 pozwy obejmujące 58 osób. A w I półroczu 2024 r. – 2 pozwy w sprawie 6 osób. Więcej o tym, dlaczego wnoszenie powództw nie przynosi oczekiwanych efektów można przeczytać w artykule PIP chce ustalać istnienie stosunku pracy, a zainteresowany – niekoniecznie.

Tym samym już obecnie PIP ma instrumenty prawne pozwalające mu przekształcić zlecenie w umowę o pracę. Wymaga to jednak decyzji sądu oraz woli „pracownika”.

Jak ma być od 2026 r.

To co ma się zmienić od 2026 r. to możliwość zmiany umowy zlecenie w etat w drodze decyzji Inspektora PIP, a nie powództwa skierowanego do sądu. Tym samym PIP ma zyskać możliwość przekształcenia zlecenia w etat w drodze decyzji. Będzie ona natychmiast wykonaln, bez konieczności występowania do sądu pracy. Oczywiście decyzję PIP będzie można zaskarżyć do sądu. Jednak sama zmiana trybu „przekształcenia” umowy będzie znacznie szybsza i przede wszystkim arbitralna.

Kiedy zlecenie „staje się” etatem — praktyczne kryteria

Inspektorzy PIP, tak jak dotąd sądy, będą patrzeć na stan faktyczny, a nie nazwę umowy. Czerwone flagi:

1. Podporządkowanie: stałe polecenia, kontrola sposobu pracy, jednolity regulamin.
2. Miejsce i czas narzucane przez firmę (dyżury, zmiany, „listy obecności”).
3. Osobiste wykonywanie bez realnej możliwości zastępstwa.
4. Ciągłość i powtarzalność świadczenia (stałe trasy/godziny).
5. Ryzyko i narzędzia po stronie firmy (pojazd, paliwo, karty, tachograf, GPS).

Jeśli te elementy przeważają — będzie istniało ryzyko nakazu przekształcenia.

Skutki dla pracodawcy

• Obowiązki pracodawcy „wstecz/od daty wskazanej”: składki ZUS, urlopy, nadgodziny, BHP, minimalne wynagrodzenie za pracę.
• Konieczność przeglądu modeli współpracy (B2B/zlecenie vs etat).

Skala kontroli

Jak wynika ze źródeł internetowych PIP zapowiada „miękki start” — ok. 200 kontroli w tym obszarze w 2026 r. Jaka będzie docelowa skala kontroli i jakich podmiotów będzie dotyczyła w kolejnych latach jeszcze nie wiadomo.

Podsumowanie

Na chwilę obecną nie wiadomo, czy przepisy zostaną uchwalone i czy wejdą w życie. Nie wiadomo również jakich branż będą dotyczyły. Jednak z uwagi na pojawiające się w mediach informacje warto śledzić ten temat, tym bardziej, że część firm transportowych korzysta z kierowców na umowach zlecenie. Dlatego ewentualne zmiany w tym zakresie mogą dotyczyć również niektórych firm transportowych.