Przewozy busami o DMC do 3,5 tony nie wymagają stosowania tachografów. Sytuacja zmienia się, jeżeli do busa przypięta jest przyczepa, a DMC całego zespołu przekracza 3,5 tony. W takiej sytuacji stosowanie tachografu jest obowiązkowe. Kara za jego brak to 10 000 zł. Przepisy przewidują jednak wyjątki od tej reguły, o czym poniżej. (bus z przyczepą).
W przypadku przewozów busem z przyczepą konieczne jest również posiadanie zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, licencji transportowej lub zaświadczenie na przewozy drogowe na potrzeby własne. W zależności od tego jaki rodzaj transportu jest wykonywany. Więcej o tym w dalszej części artykułu.
Kierowca wykonujący przewozy busem z przyczepą musi posiadać prawo jazdy właściwej kategorii. Zwolniony jest natomiast z tzw. kursu na przewóz rzeczy (kwalifikacji wstępnej, szkolenia okresowego), o czym stanowi art. 39a ust. 4 ustawy o transporcie drogowym.
Bus bez przyczepy i bez tachografu
W ostatnim czasie zmieniły się przepisy dotyczące wykonywanie przewozów międzynarodowych busami o DMC od 2,5 do 3,5 tony . Zgodnie z nimi, od 21 maja 2022 r. przewozy międzynarodowe wykonywane busami o DMC od 2,5 do 3,5 tony wymagają uzyskania licencji transportowej. Należy podkreślić, że wymóg ten dotyczy wyłącznie przewozów międzynarodowych, a wyłączone są z niego przewozy krajowe i na potrzeby własne.
Przewozy wykonywane samymi busami o DMC do 3,5 t bez przyczepy nie wymagają stosowania tachografów. Zwolnione z obowiązku ich stosowania są zarówno przewozy międzynarodowe, krajowe, jak i na potrzeby własne. Sytuacja zmienia się jeżeli do busa przypięta jest przyczepa, a DMC całego zespołu przekracza 3,5 tony. W takiej sytuacji stosowanie tachografu jest obowiązkowe, z pewnymi jednak wyjątkami.
Natomiast już teraz należy zasygnalizować, że tachografy w busach bez przyczepy będą obowiązkowe od połowy 2026 r.
Zatem podsumowując, wykonywanie przewozów samym busem o DMC od 2,5 do 3,5 tony do połowy 2026 r. jest zwolnione z obowiązku stosowania tachografów. Będzie jednak wymagało uzyskania licencji wspólnotowej w przypadku gdy przewozy zarobkowe mają charakter międzynarodowy.
Pomagamy w uzyskaniu licencji – tel. +48 691 839 919
Bus z przyczepą wymaga tachografu
Natomiast przewozy zespołem pojazdów składającym się z busa i przyczepy, których DMC przekracza 3,5 tony wymaga używania tachografu. Za jego brak grozi kara 10 000 zł.
W przypadku takiego zespołu pojazdów (bus+przyczepa), którego DMC przekracza 3,5 tony, konieczne jest ponadto posiadanie:
- zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego – w przypadku zarobkowych przewozów krajowych,
- licencji wspólnotowej – w przypadku zarobkowych przewozów międzynarodowych,
- zaświadczenia na przewozy drogowe na potrzeby własne w krajowym niezarobkowym transporcie drogowym rzeczy. Dotyczy to wyłącznie krajowych przewozów na potrzeby własne
- zaświadczenia na przewozy na potrzeby własne w międzynarodowym transporcie drogowym rzeczy – w przypadku międzynarodowych przewozów na potrzeby własne
Kara za brak tachografu
Wykonywanie przewozu drogowego pojazdem niewyposażonym w wymagany tachograf posiadający świadectwo homologacji typu zagrożone jest karą 10 000 zł. Jest to naruszenie 6.1.1 załącznika nr 3 do ustawy o transporcie drogowym. Stanowi ono najpoważniejsze naruszenie (NN) i grozi wszczęciem postępowania dotyczącego oceny dobrej reputacji.
Kara za brak licencji
Wykonywanie transportu drogowego bez wymaganego zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub bez wymaganej licencji zagrożone jest karą 12 000 zł. Jest to naruszenie 1.1 lub odpowiednio 1.1a załącznika nr 3 do ustawy o transporcie drogowym. Stanowi ono najpoważniejsze naruszenie (NN) i grozi wszczęciem postępowania dotyczącego oceny dobrej reputacji.
Bus z przyczepą podlega e-TOLL
Należy również pamiętać. Każdy przejazd pojazdem z przyczepą o łącznej dopuszczalnej masie całkowitej pojazdu i przyczepy powyżej 3,5 tony podlega e-TOLL. Opłata jest obowiązkowa nawet w przypadku pojazdu osobowego z przyczepą, jeżeli ich łączne DMC przekracza 3,5 t. Opłatę należy uiścić nawet w przypadku przejazdu na pusto i w celach prywatnych. Za brak opłaty grożą bardzo surowe kary pieniężne – 1.500,00 zł. Więcej w tym zakresie na stronie etoll.gov.pl.
Świadectwo kierowcy dla kierowcy obcokrajowca
Firma transportowa wykonująca międzynarodowy transport drogowy rzeczy pojazdami o DMC powyżej 3,5 tony, jak i DMC 2,5-3,5 tony, która zatrudnia lub korzysta z usług kierowcy nie będącego obywatelem UE lub rezydentem długoterminowymi, ma obowiązek uzyskania dla niego świadectwa kierowcy. Więcej na ten temat we wpisie Świadectwo kierowcy busa.
Bus do przewozów na potrzeby własne
Bus o DMC do 3,5 tony wykorzystywany do przewozów na potrzeby własne nie musi być wyposażony w tachograf. W takim przypadku nie jest wymagana również licencja lub zaświadczenie na przewozy na potrzeby własne. Natomiast przypadku busa z przyczepą o DMC powyżej 3,5 tony, wykorzystywanego do przewozów na potrzeby własne konieczne jest korzystanie z tachografu. Należy odróżnić przewozy na potrzeby własne od przewozów niehandlowych.
Przewóz na potrzeby własne
Należy zwrócić uwagę na to, że przewóz drogowy stanowi przewóz na potrzeby własne tylko w przypadku łącznego spełnienia wszystkich kryteriów wskazanych w art. 4 pkt 4 ustawy o transporcie drogowym. To bardzo istotne. Bowiem w przypadku, gdy wszystkie kryteria nie zostaną spełnione, przewóz zostanie uznany za wykonywany bez zezwolenia lub licencji. W takiej sytuacji zostanie nałożona kara w wysokości 12 000 zł.
Przewóz na potrzeby własne jest wykonywany przez przedsiębiorcę pomocniczo w stosunku do jego podstawowej działalności gospodarczej, spełniający łącznie następujące warunki:
- pojazdy samochodowe używane do przewozu są prowadzone przez przedsiębiorcę lub jego pracowników
- przedsiębiorca legitymuje się tytułem prawnym do dysponowania pojazdami samochodowymi
- w przypadku przejazdu pojazdu załadowanego – rzeczy przewożone są własnością przedsiębiorcy lub zostały przez niego sprzedane, kupione, wynajęte, wydzierżawione, wyprodukowane, wydobyte, przetworzone lub naprawione
- celem przejazdu jest przewóz osób lub rzeczy z przedsiębiorstwa lub do przedsiębiorstwa na jego własne potrzeby, a także przewóz pracowników i ich rodzin
- nie jest przewozem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie usług turystycznych
Tym samym przewóz na potrzeby własne może być wykonywany wyłącznie przez przedsiębiorcę lub jego pracowników zatrudnionych na umowę o pracę. W przypadku gdy za kierownicą znajdzie się kierowca na umowie zlecenie lub innej niż umowa o pracę lub bez umowy, wówczas przewóz nie będzie mógł zostać uznany za wykonywany na potrzeby własne. W takiej sytuacji zostanie uznany za wykonywanie transportu bez licencji i zostanie nałożona za niego kara. Jest to częsta przyczyna kwestionowania przez organy kontrolne charakteru przewozu jako przewozu na potrzeby własne i nakładania kar.
Kiedy bus z przyczepą nie wymaga tachografu
W przepisach przewidziano również wyjątki dotyczące sytuacji, gdy przewozy busem z przyczepą wyłączone są z obowiązku stosowania tachografu. Wyjątki te zostały określone w art. 3 i art 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 561/2006. Należy jednak wskazać, że wyjątki muszą być interpretowane zawężająco. W szczególności bardzo wąska jest interpretacja przewozu niehandlowwego. Z wyjątkami można zapoznać się po kliknięciu w link. Podobne wyłączenia zawarte są w umowie AETR, która dotyczy tej samej materii, z tym jednak, że odniesieniu do podmiotów spoza UE.
Wyjątki od stosowania tachografu
w Polsce używanie tachografu nie jest obowiązkowe m. in. w przypadku wykonywanie przewozu drogowego:
- pojazdami lub zespołami pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 7,5 tony używanymi do przewozu materiałów, sprzętu lub urządzeń do użytku kierowcy w trakcie pracy, lub dostawy rzeczy wyprodukowanych metodami rzemieślniczymi, wyłącznie w promieniu 100 km od bazy przedsiębiorstwa oraz pod warunkiem, że prowadzenie takich pojazdów nie stanowi głównego zajęcia kierowcy, a transport nie ma charakteru zarobkowego
- również pojazdami używanymi w razie wypadków lub do prowadzenia działań ratunkowych, w tym pojazdami używanymi w niehandlowym przewozie pomocy humanitarnej
- także pojazdami specjalistycznymi pomocy drogowej poruszającymi się w promieniu 100 km od swej bazy
- pojazdami poddawanymi próbom drogowym do celów rozwoju technicznego lub w ramach napraw albo konserwacji oraz pojazdami nowymi lub przebudowanymi, które nie zostały jeszcze dopuszczone do ruchu
- pojazdami lub zespołami pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 7,5 tony używanymi do niehandlowego przewozu rzeczy
- użytkowymi o statusie pojazdów zabytkowych zgodnie z przepisami państwa członkowskiego, w którym są użytkowane, wykorzystywanymi do niehandlowych przewozów osób lub rzeczy.
Wszystkie wyjątki można sprawdzić w art. 3 i art 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 561/2006
WAŻNA INFORMACJA
Należy wskazać, że opisane w artykule wymagania dotyczą przepisów obowiązujących w Polsce. W przypadku przewozów wykonywanych w innych Państwach lub przez inne Państwa mogą grozić kary w innej wysokości. Również Organy kontrolne innych Państw mogą prezentować odmienne podejście do pewnych kwestii, w tym przede wszystkim do wyjątków od obowiązku stosowania tachografów. Nie wszystkie wyłączenia stosowania tachografów wskazane w przepisach unijnych obowiązują we wszystkich Państwach UE.
Przykładem może być sytuacja osoby z Polski wykonującej przewóz zakupionego przez siebie pojazdu na cele prywatne (niehandlowe) przez Belgię. Po kontroli przez belgijskie służby została ona ukarana grzywną w wysokości 1320 Euro za niestosowanie tachografu. Służby belgijskie uznały, że taki przewóz nie jest przewozem niehandlowym zwolnionym z obowiązku stosowania tachografu. Bez względu na to, czy w tym przypadku kontrolujący mieli rację, samo prowadzenie postępowania w innym Państwie będzie wiązało się dla podmiotu z dużymi kosztami.
Kolejnym przykładem rozbieżności pomiędzy kontrolującymi a wykonującym przejazd jest sytuacja osoby z Ukrainy, która przewoziła busem z przyczepą pojazd na cele prywatne. Polskie służby kontrolne uznały, że przewóz nie ma charakteru niehandlowego i stwierdziły naruszenia. Z uwagi na to, że przewóz był wykonywany przez osobę z Ukrainy, została od niej pobrana kaucja w wysokości 10 000 zł na poczet kary. Wpłacenie kaucji było warunkiem zwolnienia pojazdu do dalszej jazdy. Gdyby kaucja nie została wpłacona pojazd zostałby usunięty na parking.
Dlatego do wyjątków od stosowania tachografów należy podchodzić z dużą ostrożnością. Rozbieżności w ocenie tego, czy przejazd jest zwolniony, czy nie jest zwolniony, mogą wiązać się dla osoby wykonującej przejazd z dużymi karami oraz kosztami postępowania.
Przykłady
Transport towarów własnych do klienta, zespołem pojazdów powyżej 3,5 tony – w kraju. Taki transport wymaga stosowania tachografu oraz zaświadczenia na przewozy drogowe na potrzeby własne w krajowym transporcie drogowym. Warunek: musi być wykonywany przez przedsiębiorcę lub zatrudnionych przez niego pracowników na umowy o pracę.
Transport towarów własnych do klienta, zespołem pojazdów powyżej 3,5 tony – za granicą. Taki transport wymaga stosowania tachografu oraz zaświadczenia na przewozy drogowe na potrzeby własne w międzynarodowym transporcie drogowym. Warunek: musi być wykonywany przez przedsiębiorcę lub zatrudnionych przez niego pracowników na umowy o pracę.
Transport zakupionych samochodów autolawetą z przyczepą (DMC zespołu powyżej 3,5 t). Jeżeli kupione pojazdy stanowią własność przedsiębiorcy i przewóz wykonywany jest przez przedsiębiorcę lub zatrudnionego przez niego pracownika na umowę o pracę, wówczas wymaga zaświadczenia na przewozy drogowe na potrzeby własne (odpowiednio krajowego lub międzynarodowego). Jeżeli przewożone pojazdy nie stanowią własności przedsiębiorcy lub pojazd prowadzony jest przez osobę niebędącą pracownikiem, wówczas wymagana jest licencja lub zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. W każdej sytuacji, gdy DMC zespołu pojazdów przekracza 3,5 tony, obowiązkowe jest używanie tachografu.
Bus z przyczepą kempingową w celach turystycznych. Taki przewóz niw wymaga licencji, zezwolenia, zaświadczenia, jak również używania tachografu.
Przewóz pojazdu zabytkowego autolawetą w celach prywatnych (rekreacyjnych, kulturalnych). Przewóz taki nie wymaga licencji, nie wymaga również używania tachografu.
Jak uzyskać licencję transportową we wpisie poniżej.
dr Dawid Korczyński
adwokat
[…] Bus z przyczepą a tachograf […]