Trybunał korzystnie dla wierzycieli w sprawie ulgi na złe długi

15 października 2020 r. Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE) wydał korzystny dla wierzycieli wyrok w sprawie ulgi na złe długi (C-335/19). TSUE stwierdził, że wierzyciel powinien mieć prawo skorzystania z ulgi również wtedy gdy wobec dłużnika prowadzone jest postępowanie upadłościowe albo likwidacyjne lub też dłużnik został wykreślony z rejestru VAT.

Oznacza to, że wierzyciele którzy nie skorzystali z ulgi na złe długi ze względu na opisane w artykule ograniczenia, teraz mają taką możliwość. Niektórzy jednak będą musieli się pospieszyć z uwagi na terminy.

Ulga na złe długi to mechanizm pozwalający wierzycielowi dokonać korekty VAT w przypadku nieściągalności wierzytelności. W skrócie, pozwala on wierzycielowi odzyskać VAT z faktur, które wystawił na rzecz kontrahenta, a za które kontrahent nie zapłacił.

Ograniczenia w ustawie VAT

Polska ustawa VAT przewiduje warunki pod jakimi możliwe jest skorzystanie z ulgi.  I właśnie kwestia tych warunków była przedmiotem sprawy przed Trybunałem (C-335/19). Problem opisywaliśmy w artykule z zeszłego roku – „Ulga na złe długi – pytanie do Trybunału Sprawiedliwości UE”

Zgodnie z polskimi przepisami (art 89a ustawy o VAT), wierzyciel może skorzystać z ulgi na złe długi w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona, tzn. nie zostały uregulowane lub zbyte w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu ich płatności określonego w umowie lub na fakturze. Jednakże warunkiem skorzystania z ulgi jest by:

• dostawa towaru lub świadczenie usług było dokonana na rzecz czynnego podatnika VAT, niebędącego w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.
• na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty, wierzyciel i dłużnik byli czynnymi podatnikami VAT, a dłużnik nie był w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.
• od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.

W praktyce nierzadkie są sytuacje, że w chwili dokonywania transakcji kontrahent jest czynnym podatnikiem VAT, natomiast w momencie gdy wierzyciel mógłby skorzystać z ulgi na złe długi (po 90 dniach od dnia wymagalności zapłaty) dłużnik jest wykreślony z rejestru VAT lub toczy się wobec niego postępowanie restrukturyzacyjne, upadłościowe, naprawcze lub likwidacyjne. Taka sytuacja, zgodnie z polską ustawą VAT, pozbawiała wierzyciela możliwości odzyskania chociażby części wierzytelności w postaci podatku VAT.

Przewoźnik jako wierzyciel

Przykładowo, przewoźnik wykonał na zlecenie firmy będącej czynnym podatnikiem VAT usługę transportową, za którą zaplata miała nastąpić po dwóch miesiącach. Pomimo upływu terminu zapłaty, firma zlecająca transport nie zapłaciła za fakturę, natomiast została wykreślona z rejestru VAT. W takiej sytuacji, nie dosyć, że przewoźnik nie otrzymał zapłaty za wykonaną usługę, to musiał zapłacić podatek VAT, którego nie mógł odzyskać.

Korzystny wyrok C-335/19

W wyroku z dnia 15 października 2020 r., C-335/19, Trybunał stwierdził, że przepisy unijne dotyczące podatku VAT należy interpretować w ten sposób, że stoją  na przeszkodzie przepisom krajowym, które uzależniają skorzystanie z ulgi na złe długi od tego by dłużnik był zarejestrowany jako podatnik VAT i nie był w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, zaś wierzyciel był w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej nadal zarejestrowany jako podatnik VAT.

Oznacza to, że niezależnie od tego kiedy z polskiej ustawa VAT zostaną usunięte ograniczenia, już teraz wierzyciele mogą korzystać z ulgi, tak jakby zakwestionowane przez Trybunał ograniczenia nie istniały.  Należy jednoczenie zwrócić uwagę, że skorzystania z ulgi jest ograniczona czasowo – do 2 lat, licząc od końca roku, w którym została wystawiona faktura.

Możliwość wznowienia postępowań

Podatnicy którym ograniczono możliwość skorzystania z ulgi na złe długi z tego powodu, że ich dłużnik znalazł się w upadłości, likwidacji lub przestał być czynnym podatnikiem VAT mają możliwość wznowienia spraw zakończonych niekorzystnymi dla nich decyzjami lub wyrokami.

W przypadku podatników, których sprawy zakończyły się wydaniem wyroków przez sądy administracyjne, mają oni 3 miesiące na złożenie skarg o wznowienie postępowań. W przypadku podatników, których sprawy zakończyły się decyzjami, które nie zostały zaskarżone do Sądu, termin na złożenie wniosku o wznowienie postępowań wynosi 1 miesiąc. Terminy te należy liczyć od 15 października 2020 r.

W przypadku podatników, którzy nie skorzystali z ulgi ze względu na wyżej opisane ograniczenia, po wyroku TSUE, mogą oni z niej skorzystać. Należy jednak pamiętać o ograniczeniu czasowym, tj. żeby od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona. Dotyczy to zatem faktur wystawionych w roku 2018, 2019 i 2020. Treść wyroku dostępna jest na stronie Trybunału.