Trybunał – niemieckie opłaty drogowe niezgodne z prawem unijnym

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE lub Trybunał) w wyroku z 28 października 2020 r. C‑321/19 uznał, że koszty związane z policja drogową nie mogą być brane pod uwagę przy ustalaniu wysokości opłat drogowych za przejazd ciężarówek na drogach należących do transeuropejskiej sieci drogowej. Wyrok oznacza, że maut pobierany w Niemczech był niezgodny z prawem unijnym. W konsekwencji firmy transportowe będą mogły odzyskać przynajmniej część zapłaconych przez nie opłat drogowych.

Wyrok został wydany w sprawie polskiej spółki transportowej prowadzącej działalność w Niemczech. Zakwestionowała ona przed sądem administracyjnym wysokość opłat za przejazd niemieckimi autostradami federalnymi.

Prawo unijne 

Zgodnie z prawem unijnym (dyrektywą 1999/62) Państwa członkowskie mogą utrzymywać lub wprowadzać opłaty za przejazd lub  korzystanie z infrastruktury w obrębie transeuropejskiej sieci drogowej. Opłaty za przejazd opierają się wyłącznie na zasadzie zwrotu kosztów infrastruktury, tj. muszą być powiązane z kosztami budowy, eksploatacji, utrzymania oraz rozwoju danej sieci infrastruktury.  Ustalani wysokości opłat odbywa się według metodologii precyzyjnie określonej w załączniku do dyrektywy. Oznacza to, że Państwa członkowskie kalkulując opłaty drogowe nie mają dowolności, ale istnieje konkretna metodologia ich obliczania.

Prawo niemieckie

Stawka opłat za przejazd po niemieckich autostradach federalnych została obliczona w oparciu ekspertyzę  dotyczącą kosztów infrastruktury drogowej w Niemczech z uwzględnieniem  w szczególności kosztów kapitału zainwestowanego w nabycie gruntów, na których zbudowano autostrady, i kosztów eksploatacji infrastruktury drogowej, mianowicie kosztów utrzymania, kosztów budowy, kosztów związanych z systemem pobierania opłat za przejazd, a także kosztów związanych z policją drogową.

Wyrok Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

28 października 2020 r. Trybunał uznał, że „kosztów związanych z policją drogową nie można zatem uważać za „koszty eksploatacji”, o których mowa art. 7 ust. 9 zmienionej dyrektywy 1999/62” (nb. orzeczenia 27 i 29). Jednocześnie TSUE stwierdził, że firmy mogą powoływać się bezpośrednio przed sądami krajowymi (niemieckim) na prawo unijne. Oznacza to, że firmy transportowe, powołując się na wyrok Trybunału mogą kwestionować wysokość opłat. 

Trybunał nie ograniczył skutków wyroku na wniosek Niemiec

Jak wynika z treści wyroku (nb. 51-60) Republika Federalna Niemiec wnosiły o graniczenie w czasie skutków niniejszego wyroku. Uzasadniała to poważnymi konsekwencjami finansowymi, jakie wynikną z jego stosowania z mocą wsteczną. Trybunał jednak nie zgodził się z tym wnioskiem .

Skutki wyroku

Z uwagi na to, że wyrok jest nowy, w najbliższych dniach z pewnością będą analizowane jego skutki. W szczególności, czy dotyczy on opłat drogowych uiszczonych po 18 lipca 2011 r. Wynika to z tego, że wyrok został wydany w sprawie dotyczącej okresu od 1 stycznia 2010 r. do 18 lipca 2011 r. Jeżeli kalkulacje opłat drogowych obowiązujących  w późniejszym okresie również uwzględniała koszty związane z policją drogową, to wyrok będzie skuteczny również względem nich. Druga kwestia to wysokość kwot o zwrot których będą mogły wnioskować firmy transportowe. Należy zwrócić uwagę, że koszty związane z policja drogową stanowiły wyłącznie jeden z wielu elementów branych pod uwagę przy kalkulacji wysokości opłat drogowych. Tym samym uzasadnione wydaje się wnioskowanie o zwrot opłat w takiej proporcji w jakiej przy ich ustalaniu brane były pod uwagę koszty związane z policją drogową. Przykładowo, jeżeli koszty policji stanowiły 3,8 % wszystkich kosztów przyjętych do kalkulacji, wówczas zwrot dotyczyłby 3,8 % całości zapłaconych opłat.

O powyższym będziemy informować w najbliższych dniach.