TSUE: pojazd nie jedzie, tylko pracuje – nie ma odszkodowania.

Szkody wyrządzone przez pojazdy, który są wykorzystywane jako narzędzia pracy, nie powinny być objęte obowiązkowym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem  pojazdów mechanicznych, chyba że pojazdy te są używane głównie jako środki transportu – tak w dniu 28 listopada 2017 r.  orzekł Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-514/16 Rodrigues de Andrade. 

W ogłoszonym 28 listopada 2017 r. wyroku Trybunał orzekł, że pojęcie „ruch pojazdów” nie może być pozostawione ocenie każdego państwa członkowskiego, lecz stanowi autonomiczne pojęcie prawa Unii, które należy interpretować w jednolity sposób. Nie jest objęta zakresem pojęcia „ruch pojazdów” w rozumieniu tej dyrektywy sytuacja, w której ciągnik rolniczy uczestniczył w wypadku, jeżeli w chwili jego wystąpienia główna funkcja tego ciągnika nie polegała na wykorzystaniu go w charakterze środka transportu, ale na generowaniu, jako narzędzie pracy, siły napędowej koniecznej do uruchomienia pompy opryskiwacza herbicydowego.

Trybunał podkreślił, że zakres pojęcia „ruch pojazdów” w rozumieniu dyrektywy nie zależy od cech fizycznych i rzeźby terenu, na którym pojazd jest używany, a każde wykorzystanie pojazdu w charakterze środka transportu objęte jest zakresem tego pojęcia. W tym względzie fakt, że pojazd uczestniczący w wypadku był nieruchomy w chwili, w której wypadek nastąpił, nie wyklucza sam w sobie, że używanie tego pojazdu w takiej chwili może być związane z jego wykorzystaniem w charakterze środka transportu i w rezultacie, być objęte zakresem pojęcia „ruch pojazdów” w rozumieniu dyrektywy. Trybunał dodał, że kwestia, czy jego silnik w chwili wypadku był bądź nie był włączony, nie jest w tym zakresie rozstrzygająca. Jednakże Trybunał zauważył, że w odniesieniu do pojazdów używanych w określonych okolicznościach również jako narzędzia pracy należy ustalić, czy w chwili wypadku, w którym taki pojazd uczestniczył, był on używany głównie jako środek transportu, w którym to przypadku takie użycie może być objęte zakresem pojęcia „ruch pojazdów” w rozumieniu dyrektywy, czy też jako narzędzie pracy, kiedy to nie będzie ono objęte zakresem tegoż pojęcia. Trybunał orzekł, że w okolicznościach tej sprawy wydaje się, że wykorzystanie ciągnika wiązało się głównie z jego funkcją jako narzędzia pracy, to znaczy jako generator siły napędowej koniecznej do uruchomienia pompy opryskiwacza herbicydowego, w którą został wyposażony w celu rozpryskiwania tego herbicydu na winorośli rosnącej w gospodarstwie rolnym, a nie z jego funkcją jako środek transportu. W rezultacie takie wykorzystanie nie jest objęte zakresem pojęcia „ruch pojazdów” w rozumieniu dyrektywy.

Wyrok Trybunału może istotnie wpłynąć na orzecznictwo polskich sądów, które do tej pory przyjmowały stosunkowo szeroki zakres odpowiedzialności z ubezpieczenia OC komunikacyjnego. Problem mogą mieć przedsiębiorcy, którzy wykorzystują pojazdy jako narzędzia pracy, a nie środki transportu. Problem może w szczególności dotyczyć nietypowych pojazdów – m. in. wykorzystywanych na budowie, pojazdów specjalistycznych. Ci przedsiębiorcy powinni rozważyć zawarcie odpowiednich umów OC przedsiębiorcy, bowiem OC komunikacyjne, zgodnie z najnowszym orzeczeniem TSUE, może nie obejmować szkód spowodowanych przez takie „nietypowe” pojazdy nie będące w ruchu, ale wykorzystywane jako narzędzia pracy. Dużo w tym zakresie pokaże praktyka orzecznicza sądów. Ważne żeby nie kosztowała ona przedsiębiorców płacenia odszkodowań z własnej kieszeni, w przypadku odmowy ich wypłaty przez ubezpieczycieli.