Błąd w SENT a odstąpienie od kary

Czy możliwe jest odstąpienie od kary za błędy w SENT? To jedno z najczęstszych pytań, z jakimi zwracają się do nas przedsiębiorcy po przeprowadzonej kontroli SENT. W tym artykule odpowiemy na to pytanie i omówimy sytuacje, w których Organy mogą odstąpić od nałożenia kary za błąd w SENT. Więcej na ten temat można przeczytać również we wpisie SENT – czy możliwe jest uniknięcie kar za błędy?

Zacznijmy od podstaw. SENT to system monitorowania przewozu towarów wrażliwych, obowiązujący od 2017 roku. Początkowo dotyczył paliw, olejów i alkoholu, ale z czasem objął również m.in. węgiel, odpady i niektóre produkty rolne. Od listopada 2024 r. SENT rozszerzono na przewozy międzynarodowe realizowane przez podmioty zagraniczne. Obowiązki te określane są jako RMPD i podlegają nieco odmiennym regulacjom.

W tym artykule skupimy się na tym, w jakich przypadkach można uniknąć kary za naruszenia SENT.

RODZAJE DECYZJI ORGANU

Gdy Organ wszczyna postępowanie w sprawie naruszenia SENT, może podjąć jedną z trzech decyzji:

• nałożyć karę w ściśle określonej wysokości, bez możliwości jej zmniejszenia
• umorzyć postępowanie, jeśli nie stwierdzono naruszenia przepisów lub z innych powodów jest ono bezprzedmiotowe
• odstąpić od nałożenia kary – i to właśnie temu przypadkowi poświęcony jest ten artykuł.

Po nałożeniu kary istnieje jeszcze możliwość jej umorzenia, ale to zupełnie inna procedura, stosowana tylko w wyjątkowych sytuacjach. Ma ona charakter pomocy publicznej zbliżonej do ulgi w zapłacie podatków. Jest ona absolutnym wyjątkiem.

Jeżeli Organ stwierdzi, że doszło do naruszenia obowiązków SENT nakłada karę pieniężną w sztywno określonej wysokości. Oznacza to, że za określony rodzaj naruszenia grozi kara w konkretnej wysokości. Np. 10 000 lub 20 000 zł lub np. 46 % wartości brutto przewożonego towaru. Kary te nie  podlegają miarkowaniu, co oznacza, że nie mogą zostać one obniżone. A zatem Organ nie może np. nałożyć kary w wysokości 2 lub 7 000 zł, gdy kara została określona np. w wysokości 20 000 zł.

Jeżeli natomiast zostanie wszczęte postępowanie w przedmiocie nałożenia kary i w jego toku Organ stwierdzi, że nie doszło do naruszenia przepisów SENT, wówczas umorzy postępowanie. Przyczyną umorzenie postępowania jest jego bezprzedmiotowość. W tym przypadku nie dochodzi do stwierdzenia naruszenia.

Od umorzenie postępowania w sprawie nałożenia kary należy odróżnić umorzenie kary. W przypadku umorzenia postępowania nie dochodzi do przypisania naruszenia, postępowanie jest umarzane przed nałożeniem kary. W przypadku umorzenia kary – może to nastąpić dopiero po jej nałożeniu, tzn. gdy decyzja stanie się ostateczna. Umorzenie kary następuje tylko w wyjątkowych sytuacjach. Jest ono traktowane jak ulga w zapłacie podatków i pomoc publiczna. Taki rodzaj decyzji jest absolutnym wyjątkiem.

ODSTĄPIENIE OD NAŁOŻENIA KARY

Organ może odstąpić od nałożenia kary, jeśli wystąpi jedna z dwóch przesłanek:

1. ważny interes strony – najczęściej dotyczy sytuacji finansowej firmy. Jeśli przedsiębiorstwo znajduje się w tak złej kondycji, że nie jest w stanie zapłacić kary, może wnioskować o odstąpienie.
2. interes publiczny – pojęcie nie jest precyzyjnie zdefiniowane, ale według orzecznictwa oznacza to m.in. stosowanie zasady proporcjonalności. Oznacza to, że kara nie powinna być nieproporcjonalna do przewinienia.

Interes publiczny

W praktyce bardzo ważna jest przesłanka interesu publicznego.  Pojęcie to nie zostało zdefiniowane w ustawie. Oznacza to, że  wypełnienie go treścią należy do organów decydujących o nałożeniu kary. W orzeczeniach dotyczących spraw SENT, sądy nie wskazują na definicję pojęcia interesu publicznego. Wskazują natomiast na zasady, przez pryzmat których należy go oceniać, w szczególności zasadę proporcjonalności. Pojęcie interesu publicznego to rodzaj tak zwanej klauzuli generalnej. Umożliwia ona Organom uwzględnienie w ramach niej różnych okoliczności. Między innymi tego, by nałożona kara nie była niesprawiedliwa.

Jak wskazują Sądy w orzeczeniach dotyczących SENT – przy wykładni interesu publicznego należy respektować wartości wspólne dla całego społeczeństwa, takie jak sprawiedliwość, bezpieczeństwo, zaufanie obywateli do organów władzy publicznej. W interesie publicznym jest budowanie u obywateli i podmiotów gospodarczych zaufania do organów państwa, a nałożenie kary pieniężnej powinno nastąpić z uwzględnieniem zasady proporcjonalności. Surowość kary wymierzonej przez organ administracyjny nie może być nieproporcjonalna do przewinienia, którego kara dotyczy.

Interes publiczny – rodzaj błędu

Kryterium interesu publicznego jest istotne ze względu na charakter naruszenia, a nie sytuację finansową podmiotu. Już z tego powodu można uznać je za bardziej sprawiedliwe. Decyzja o ewentualnym odstąpieniu od nałożenia kary powinna opierać się na wadze popełnionego błędu. W szczególności na tym, czy stanowił on zagrożenie dla wpływów Skarbu Państwa, a także na okolicznościach jego powstania. Kluczowe jest ustalenie, czy naruszenie miało charakter nieumyślny lub wynikało z przeoczenia. W takich przypadkach można rozważyć, czy w określonych warunkach rezygnacja z kary byłaby uzasadniona – niezależnie od tego, kto dopuścił się uchybienia. Istotne jest bowiem, czy w danej sytuacji nałożenie kary byłoby proporcjonalną sankcją oraz czy w analogicznych warunkach inne podmioty również mogłyby liczyć na podobne traktowanie.

Przykładem często popełnianego błędu przez przewoźników było pominięcie numeru licencji w zgłoszeniu SENT. Sądy administracyjne wielokrotnie orzekały, że w takich przypadkach organom przysługuje możliwość odstąpienia od wymierzenia kary w interesie publicznym. Kluczowe było tu samo naruszenie, a nie sytuacja finansowa przedsiębiorcy. Należy jednak zauważyć, że istnieją także orzeczenia przyjmujące odmienne stanowisko – uznające, że nawet w przypadku z pozoru nieistotnego błędu nałożenie kary jest uzasadnione.

INNE PRZYPADKI ODSTĄPIENIA OD KARY

SENT przewiduje także inne sytuacje, w których Organy mogą odstąpić od kary, np. gdy:

• brak aktualizacja zgłoszenia wynikał z niedostępności systemu
• naruszenie wykryto w trakcie postępowania podatkowego, ale nie doszło do uszczuplenia podatku VAT lub akcyzowego (nie dotyczy to przewoźników i niektórych produktów – np. leczniczych)

PODSUMOWANIE

Podsumowując:

• odstąpienie od kary w SENT jest wyjątkiem, a nie regułą
• organy mogą to zrobić w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem strony lub interesem publicznym
• najlepszą metodą na uniknięcie kary jest skrupulatne przestrzeganie obowiązków SENT
• jeśli jednak błąd już się pojawi, warto aktywnie uczestniczyć w postępowaniu i przedstawić argumenty na rzecz odstąpienia od kary